Best Forts in Maharashtra | महाराष्ट्रातील किल्ल्यांची माहिती

महाराष्ट्रातील किल्ल्यांची माहिती , Forts in Maharashtra

आजच्या लेखाचा मुख्य विषय हा आपल्या सर्वासाठी खूप जिव्हाळ्याचा आणि महत्वाचा आहे. कारण आपण आज “महाराष्ट्रातील किल्ल्यांची माहिती Forts in Maharashtra” पाहणार आहे.  वेळेचा अपव्यय न करता आपण मुख्य विषया कडे वळू यात-

महाराष्ट्रा मध्ये जवळ पास 350 किल्ले आहेत त्या मुळे किल्ले हे महाराष्ट्राचे असाम्य वैभव आहे असे म्हणतात. या पैकी बहुतेक किल्ले मराठा साम्राज्या चे थोर शासक छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या शी संबंधित आहेत.असं म्हणतात छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी तब्बल तेरा किल्ले विकसित केल्याचे मानले जाते.

विजय दुर्ग किल्ला (Vijaydurg fort) हा छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी विकसित केलेला सर्वोत्तम सागरी किल्ला मानला जातो. प्रत्येक किल्ल्या वर एक मंदिर आहे जे मराठा सेनानींसाठी एक शक्ति शाली प्रेरणा होती. मुंबई पासून 510 कि. मी अंतरा वर प्रसिद्ध सिंधुदुर्ग किल्ला (Sindhudurg fort) आणि विजय दुर्ग किल्ला (Vijaydurg fort) हे आहेत. हा दुहेरी किल्ला छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या विशेष मार्ग दर्शक तत्त्वा अनुसार बांधला गेला आहे. हा किल्ला त्याच्या निर्मळ पर्यावरणीय आणि नैसर्गिक सौंदर्यासाठी आणि ऐतिहासिक महत्त्वा साठी प्रसिद्ध आहे.

NATO Information In Marathi

शिवनेर किल्ला (Shivner fort) येथे छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा जन्म झालेला किल्ला आहे. हा किल्ला पुण्यापासून सुमारे 120 कि. मी अंतरावर स्थित आहे. प्रतापगड किल्ला (Pratapgad fort) शिवाजी आणि अफझलखान यांच्यात झालेल्या भीषण युद्धाची आठवण करून देतो. 

तर मुरुड (चा 300) वर्ष जुना सुरेख वास्तुकले चा किल्ला पाहायलाच हवा जंजिरा किल्ला (Janjira fort), लोहगड किल्ला (Lohagad Fort) आणि विसापूर किल्ला (Visapur Fort), हरिश्चंद्रगड किल्ला (Harishchandragad Fort), अर्नाळा किल्ला (Arnala Fort) आणि अजिंक्यतारा किल्ला (Ajinkyatara Fort) हे ट्रेकिंगसाठी आदर्श किल्ले मानले जात आहेत. साहस प्रेमींनी (Adventure lovers) या किल्ल्यांना अवश्य भेट द्यावी.

आता आपण महाराष्ट्रा तील महत्त्वाच्या किल्यां बद्दल थोडक्यात बघू या –

 महाराष्ट्रातील किल्ल्यांची माहिती Forts in Maharashtra

अहमदनगर किल्ला (Ahmadnagar Fort)-

1490 मध्ये बांधलेला अहमदनगर किल्ला महाराष्ट्रा तील अहमद नगर शहराच्या पूर्वेस 1 कि. मी अंतरा वर स्थित आहे.

हा किल्ला गोलाकार असून किमान 500 वर्ष जुना आहे आणि 22 बुरुजां सह 18 मीटर उंच भिंत आहे. शत्रूला दूर ठेवण्यासाठी किल्ल्या भोवती खोल खंदक खणण्यात आला आहे.

अजिंक्य तारा किल्ला (Ajinkyatara Fort) –

महाराष्ट्रा तील सातारा येथे अजिंक्य तारा किल्ला आहे. हा किल्ला 3,300 फूट उंच असलेल्या अजिंक्य तारा पर्वता वर आहे. किल्ला खूप उंचा वर असल्याने पर्यटकांना संपूर्ण सातारा शहराचे भव्य दर्शन करून देतो.  किल्ल्यात पाणी साठवण्यासाठी पाण्याची अनेक टाकी आहेत. त्या मुळे किल्ला उंचा वर असून हि तिथे पाण्याची टंचाई नाही.

नवीन राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण

यवतेश्वर टेकडी वरून अजिंक्य तारा किल्ला पाहणे खूप छान आहे. या ठिकाणचे मुख्य आकर्षण म्हणजे गिर्यारोहण, ट्रेकिंग आणि पर्वता रोहण. उत्तम दृश्यासाठी अजिंक्य ताराच्या पायथ्या पासून दुपारी 3:30 च्या सुमारास टेकडी चढायला सुरुवात करावी लागेल.

1708 मध्ये, शाहू महाराजांनी अजिंक्यतारा जिंकला, 1818 पर्यंत मराठ्यां कडे राहिले. अजिंक्यतारा किल्ला हे महाराष्ट्रातील एक प्रमुख ऐतिहासिक ठिकाण आहे आणि संपूर्ण दक्षिण महाराष्ट्रा वर लक्ष ठेवण्यासाठी हे अत्यंत महत्वाचे आहे.

बासीन किल्ला (Bassein Fort)-

बासीन किल्ला वसई येथे मुंबई, महाराष्ट्रा पासून सुमारे 55 कि. मी अंतरावर स्थित आहे. गुजरातचा सुलतान बहादूर शाह याने किल्ला बांधला. या मोठ्या किल्ल्याचा मुख्य दरवाजा एका छोट्या प्रांगणात जातो. इथून तटबंदी वर चढून जुन्या वास्तू पाहावयास मिळतात, ज्या आता मोडकळीस आलेल्या आहेत.

हा किल्ला एवढा जुना आणि वृद्धावस्थेत असूनही महत्वाचा आहेत, जो आजही जुन्या काळातील अप्रतिम वास्तुकला जिवंत करतात. किल्ल्याच्या आत 3 चॅपल सहज ओळखता येतील अशा स्थितीत आहेत. 

बासीन वर पोर्तुगीज, मराठे आणि शेवटी ब्रिटीश यांसारख्या अनेक राज्यकर्त्यांनी राज्य केले आणि कालांतराने बासीन हे एक भरभराटीचे जहाज बांधणी केंद्र बनले आणि परिणाम प्रसिद्ध बासीन दगडाला खूप मागणी होती.

Forts in Maharashtra चाकण किल्ला (Chakan Fort)-

चाकण किल्ला महाराष्ट्रा तील पुण्या जवळ चाकण येथे आहे. शेवटचे मराठा-ब्रिटिश युद्ध याच किल्ल्यात झाले होते. हा किल्ला महाराष्ट्रातील दुर्मिळ प्रकारचा किल्ला होऊ शकेल हे लक्षात घेऊन बांधण्यात आला. किल्ला जुनाट अवस्थेत आहे, ज्याच्या देखभाल करण्याची खूप गरज आहे.

पुणे हे राज्यातील आणि देशातील महत्त्वाच्या ठिकाणांशी हवाई, रेल्वे आणि रस्त्याने चांगले जोडलेले आहे. पुण्यात हॉटेल्स उपलब्ध आहेत.

दौलताबाद किल्ला (Daulatabad Fort) –

दौलताबाद औरंगाबाद पासून 13 कि. मी अंतरावर आहे. एकेकाळी देवगिरी म्हणून ओळखला जाणारा हा किल्ला टेकडीवर उभा असलेला 12 व्या शतकातील भव्य किल्ला आहे.

गाविलगड किल्ला (Gavilgad Fort) –

गाविलगड किल्ला महाराष्ट्रा तील अमरावती जिल्ह्यातील चिखलदरा हिल स्टेशन जवळ आहे. हा किल्ला 300 वर्षे जुना असल्याचे मानले जाते. येथे काही सुंदर कोरलेल्या मूर्ती हि आढळतात.  Ajantha Ellora

हरिश्चंद्रगड किल्ला (Harishchandragad Fort) –

हरिश्चंद्रगड किल्ला त्याची उंची, खडतर पणा आणि प्रसिद्ध ‘कोकण कडा’ या साठी प्रसिद्ध आहे. हरिश्चंद्र मंदिर हे गडाची शान म्हणून ओळखले जाते.

कंधार किल्ला (Kandhar Fort) –

कंधार किल्ला महाराष्ट्रा तील नांदेड जिल्ह्या तील कंधार शहरात आहे. किल्ल्यात पाण्याने भरलेला खंदक आहे.

असे मानले जाते की, मालखेडचा राष्ट्रकूट राजा कृष्ण तिसरा, ज्याने स्वतःला ‘कंधारपुराधी स्वार (Kandharpuradhi Swar)’ अशी शैली दिली होती त्याने हा किल्ला बांधला.

लोहगड किल्ले (Lohagad Fort) –

लोहगड आणि विसापूर किल्ले पुण्या पासून 52 कि. मी अंतरावर असलेल्या मालवली जवळील एका आकर्षक टेकडीवर वसलेले आहेत. हे किल्ले 18व्या शतकात बांधले गेले. एक 1 कि. मी लांबीचा कडा दोन्ही किल्ल्यांना वेगळे करतो.

मुंबईचा किल्ला (Mumbai Fort) –

कुलाब्याच्या उत्तरेला एक जुना ब्रिटीश किल्ला होता, त्या मुळे कुलाब्याच्या उत्तरेला असलेला भाग मुंबईचा किल्ला म्हणून ओळखला जातो.

मुंबईच्या सुवर्ण काळातील अनेक आकर्षक इमारती येथे आहेत. ऐतिहासिक किल्ला म्हणून हा किल्ला प्रसिद्ध आहे. 

Forts in Maharashtra मुरुड जंजिरा (Murud Janjira) –

मुरुड-जंजिरा महाराष्ट्रा तील अलिबाग पासून 60 कि. मी अंतरावर आहे. हे छोटेसे गाव डोंगराच्या माथ्या वर आहे. अहमद नगरच्या शासकांनी 15 व्या शतकात किल्ला बांधला असे मानले जाते.

नरनाळा किल्ला (Narnala Fort) –

नरनाळा किल्ला महाराष्ट्रा तील अकोला जिल्ह्यात आहे. नरनाळा किल्ला अजूनही चांगल्या स्थितीत आहे. नरनाळा किल्ला जंगलाच्या मधोमध स्थित आहे.

किल्ल्याची देखभाल चांगली केली आहे आणि तो पाहण्या सारखा आहे. या किल्ल्या कडे पुरातत्व सर्वेक्षण विभागाचे खास लक्ष आहे असे दिसून येत आहे. 

नरनाळा किल्ल्याला तटबंदी आणि सुंदर बुरुज आहेत. अकोला हे महाराष्ट्रातील महत्त्वाच्या आणि मोठ्या शहरांशी रस्त्याने जोडलेले आहे. 

पन्हाळा किल्ला ( fort Panhala) –

राजा भोजाने 12व्या शतकाच्या उत्तरार्धात पन्हाळा किल्ल्याची स्थापना केली. हा किल्ला कोल्हापूरच्या वायव्येस 18 किमी अंतरावर स्थित आहे. समृद्ध वारसा असलेला पन्हाळा किल्ला हा दख्खनच्या सर्व किल्ल्यां मध्ये सर्वात मोठा आहे.

पन्हाळा किल्ला हा एकमेव असा किल्ला आहे जिथे महान शासक, छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी 500 पेक्षा जास्त दिवस घालवले आहेत असे मानले जाते. पन्हाळा किल्ला 1178-1209 इसवी सण च्या दरम्यान बांधले गेले.

किल्ल्यामध्ये 7 किमी पेक्षा जास्त लांबीच्या विशाल सीमा भिंती आणि खाली एक उंच उतार असलेला विस्तीर्ण प्रदेश व्यापलेला आहे. तीन भव्य दुहेरी दरवाजे किल्ल्याच्या प्रवेश द्वाराचे संरक्षण करतात. 

रायगड किल्ला (Raigad Fort)

रायगड ही छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळात मराठ्यांची राजधानी होती. ब्रिटीशांनी याला ‘पूर्वे कडील जिब्राल्टर’ असे नाव दिले,

टेकडी वरील सुसज्ज वास्तू ज्याने आक्रमणकर्त्यांना वारंवार तोंड दिले. चौदाव्या शतकात शिवाजीने किल्ला बांधला.

शिवनेर किल्ला (Shivner Fort)

छत्रपती शिवाजी यांचा जन्म १६२७ मध्ये शिवनेरी किल्ल्यावर झाला. हा किल्ला जुन्नर पासून (पुण्या पासून 125 कि. मी) सुमारे 3 कि. मी अंतरावर आहे. शिवरायांचे वडील शहाजी यांनी आपल्या पत्नी जिजाबाईला गरोदरपणात या किल्ल्यात ठेवले होते.

सिंधुदुर्ग किल्ला (Sidhudurg Fort)

सिंधुदुर्ग, शिवाजीने हा सागरी किल्ला 1664 मध्ये मालवण किनार्‍यावरील कमी खडकाळ 48 एकर बेटावर बांधला. विजयदुर्ग आणि सिंधुदुर्ग हे शिवरायांच्या काळा पासूनचे दुहेरी किल्ले आहेत, जे आपल्या निर्मळ किनार पट्टीच्या सौंदर्याने ऐतिहासिक ठिकाण आहे.

Watch Bhudargad Fort In Slow Motion

Railway Jobs