सरकारी नोकरी कि खाजगी नोकरी ? Government job vs. Private job in Marathi

सरकारी नोकरी कि खाजगी नोकरी (Government job vs. Private job in Marathi)

स्थैर्य देणारी सरकारी नोकरी निवडावी की, संधींचे अनेक मार्ग उघडणारी खाजगी नोकरी निवडावी? हा प्रश्न 21 व्या शतकातल्या बहुतेक तरुण पदवीधर स्वतःला विचारतात. सरकारी क्षेत्रातील नोकऱ्या किंवा सार्वजनिक क्षेत्र हे आपल्या देशातील सर्वात मोठ्या नियोक्त्यां पैकी एक आहे. 

ज्यामध्ये 17.61 दशलक्षा हून अधिक भारतीय कार्यरत आहेत आणि 12 दशलक्षा हून अधिक खाजगी क्षेत्रात कार्यरत आहेत. ही कोंडी सोडवण्यासाठी तुम्हाला मदत करण्यासाठी, या ब्लॉग मध्ये आम्ही तुमच्या साठी खाजगी नोकऱ्यांशी सरकारी नोकऱ्यांची तुलना घेऊन आलो आहोत. 

नोकरी शोधताना विचारात घेतलेल्या विविध मुद्द्यांची नोंद केली आहे. तर, सरकारी नोकऱ्या विरुद्ध खाजगी नोकऱ्यामध्ये कोणती चांगली आहे? ते पाहूया.-

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरीचा तुलना चार्ट :- Government job vs. Private job

मापदंड	सरकारी नोकऱ्या	खाजगी नोकऱ्या
नोकरीची शाश्वती	नोकरीच्या सुरक्षितते ची हमी आहे. सार्वजनिक क्षेत्र कर्मचार्‍यांच्या संरक्षणास बांधील आहे आणि त्यांना संपुष्टात आणण्या साठी ‘आचार उल्लंघनाचे’ वैध कारण दर्शवावे लागेल.	नोकरीची सुरक्षा नाही. सुरक्षा ही कामगिरी आणि बाजार पेठेवर अवलंबून असते. खराब आर्थिक स्थिती आणि कामगिरी मुळे रोजगार संपुष्टात येऊ शकतो.
नोकरीत पदोन्नती	नोकरीत कमी ते सरासरी वाढ. सरकारी नोकऱ्यां मधील वरिष्ठ पदे अनेक वर्षांच्या संयमा नंतर मिळतात. म्हणून सरकारी नौकरीत प्रोमोशन साठी संय्यम ठेवावा लागेल.	प्रमोशनच्या संदर्भात खाजगी क्षेत्रे सरकारी नौकरी पेक्षा जास्त फायदेशीर आहेत. चांगल्या कामगिरी मुळे जलद गतीने प्रोमोशन होऊ शकते.
नोकरीत लाभ	ठराविक मासिक वेतना व्यतिरिक्त, सार्वजनिक क्षेत्र वैद्यकीय कव्हरेज, विमा इ. यांसारखे इतर भत्ते आणि फायदे प्रदान करते.	खाजगी कंपन्या विमा कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करत नाहीत आणि सरकारी नोकर्‍या करत असलेल्या इतर भत्ते देत नाहीत. पण काही कंपन्या प्रदान करतात
नोकरीच्या संधी	सरकारी नौकरीच्या संध्या कमी आहेत. वय, रिक्त जागा आणि जाहिरात सारख्या घटकांवर अवलंबून असतात.	वर्ष भर मोठ्या नौकर भरतीच्या संधी आणि मोहीम सुरू असतात.
पगार	नवीन वेतन आयोग जारी झाल्यानंतरच वाढीच्या व्याप्ती सह निश्चित पगार वाढ होईल.	सरकारी नोकऱ्यांच्या तुलनेत खाजगी क्षेत्रात जास्त पगार दिला जातो.
काम आणि जीवनाचा ताळमेळ	लवचिक आणि निश्चित वेळ आणि  काम करून आराम दायक जीवन जगता येते.	अत्यंत स्पर्धात्मक वर्किंग कल्चर असल्याने, कामाचे तास दीर्घ आणि अस्थिर असतात.
नोकरी मिळणे सोपे	रिक्त पदांवर अवलंबून, ओपनिंग साठी राष्ट्रीय स्तरावरील परीक्षेला बसावे लागते म्हणून प्रवेश करणे खूप कठीण आहे.	खाजगी नोकरी शोधणे सरकारी नौकरी मिळवण्याच्या तुलनेने सोपे आहे. चांगले गुण, उत्तम संभाषण कौशल्ये अनेकदा खाजगी नोकरी मिळवण्यास मदत होते.
सेवानिवृत्ती नंतर	सरकारी नोकऱ्या निवृत्ती नंतर- निवृत्ती वेतन, वैद्यकीय लाभ मिळतो.	निवृत्ती नंतरचा असा कोणताही लाभ किंवा पेन्शन नाही.
व्यावसायिकता	कामाच्या सेटिंग मध्ये व्यावसायिकता आणि वक्तशीर पणाचा अभाव असू शकतो.	खाजगी जॉब सेटिंग्ज त्यांच्या व्यावसायिकतेसाठी आणि कट थ्रॉट वर्क एथिक साठी प्रसिद्ध आहेत.

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरी मध्ये शीर्ष नोकरीच्या संधी (Top Job Opportunities):-

चला सरकारी नोकरी आणि खाजगी नोकरी क्षेत्रात नोकरीच्या शीर्ष संधी पाहू या :

सरकारी नोकरी	खाजगी नोकरी
भारतीय पोलीस सेवा [IPS]	कॉर्पोरेट वकील
भारतीय अभियांत्रिकी सेवा [IES]	डॉक्टर
RBI ग्रेड B	मार्केटिंग मॅनेजर
SEBI ग्रेड A	मुख्य कार्यकारी अधिकारी (CEO)
भारतीय प्रशासकीय सेवा [IAS]	डायरेक्टर

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरी: नोकरीची सुरक्षा (Government Job vs. Private Job: Job security in Marathi):-

तुम्ही जर तुमच्या कामा बद्दल जॉब सिक्युरिटी शोधत असाल, तर तुमच्यासाठी सरकारी नोकऱ्या सर्वात योग्य असू शकतो. कारण बाजारात आर्थिक किंवा अन्य काही (उदा. कोविड १९ काळात वाढलेली बेरोजगारी) तफावत असतानाही सरकारी नोकऱ्या स्थिर आहेत. 

खराब नोकरीच्या बाजार पेठे मुळे कापड उत्पादना सारख्या उद्योगांना नेहमीच लोकप्रिय असलेल्या भारतीय आय. टी.  उद्योगात अशांतता येऊ शकते आणि सार्वजनिक क्षेत्राला कोणतीही हानी होणार नाही. 

याउलट, खाजगी नोकऱ्यांमध्ये बर्‍याच वेळा नोकरी संपुष्टात येते. जेथे कर्मचार्‍यांना खराब कामगिरी, खराब जॉब-मार्केट किंवा लिंग, वंश, जात किंवा नियोक्त्यां सोबतच्या वाईट अटींवर आधारित अनेक कारणांन मुळे काढून टाकले जाऊ शकते.  

सरकारी नोकरीच्या बाबतीत, संपुष्टात येण्यासाठी आचार उल्लंघनाचे वैध कारण दर्शविणे अनिवार्य होते आणि नियोक्ते कर्मचारी संरक्षणास बांधील असतात.

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरी: नोकरीची वाढ (Government Job vs. Private Job: Job Growth in Marathi):-

सरकारी नोकऱ्यांना सुरक्षितता असली तरी नोकरीच्या वाढीच्या बाबतीत ते बदनाम होऊ शकतात. कारण सरकारी नोकर्‍या मूळतः नोकरशाही स्वरूपाच्या असतात, त्या वैयक्तिक व्यावसायिक उपक्रमांना पुरस्कृत करण्यासाठी फारच कमी जागा सोडू शकतात. यामुळे कर्मचार्‍यांची करिअर वाढ खुंटली जाऊ शकते. सरकारी नोकऱ्यांच्या बाबतीत, पदोन्नती वेळेवर आधारित असतात आणि या सोबतच रिक्त पदांवर अवलंबून असतात. 

या उलट, खाजगी नोकरी वाढीसाठी आणि प्रोमोशन वाढी साठी प्रचंड वाव देते. जरी सरकारी नोकऱ्यां मध्ये सर्वात वरिष्ठ पदे खूप शक्तिशाली असू शकतात, तरी ही ती केवळ अनेक वर्षांच्या संयमा नंतर येतात, लोक त्यांच्या जागा बदलण्या पूर्वी सेवा निवृत्त होण्याची प्रतीक्षा करतात.

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरी: नोकरीचे फायदे (Government Job vs. Private Job: Job benefits in Marathi):-

सरकारी नोकरी मिळवण्याचा आणखी एक मोठा फायदा म्हणजे पेन्शन योजना सह सेवा निवृत्तीचे फायदे. अली कडे सिक्युरिटी ची जागा नवीन ‘पेन्शन स्कीम’ ने घेतली आहे, जिथे पेन्शन फंड स्टॉक मार्केट मध्ये गुंतवले जातात.

तथापि, नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड मध्ये जाणार्‍या कर्मचार्‍याच्या नावे सरकार काही रक्कम योगदान देते. दुसरी कडे, खाजगी कंपन्या कर्मचार्‍यांच्या पेन्शन योजनां मध्ये गुंतवणूक करण्यास जबाबदार नसतात ज्या मुळे कर्मचार्‍यांना त्यांचा निधी स्वतःच व्यवस्थापित करावा लागतो.

या व्यति रिक्त, सरकारी कर्मचार्‍यांना विविध प्रकारचे फायदे जसे की कर्ज योजना, प्रवास भत्ते आणि खाजगी कर्मचार्‍यांना मिळू शकतील किंवा न मिळू शकणारे गृह निर्माण भत्ते देखील दिले जातात.

नोकरी ची संधी:-

खाजगी नोकरी करण्यापेक्षा सरकारी नोकरी मिळवणे अधिक कठीण आहे. यावर अनेक  लोकामध्ये एकमत आहे. सरकारी नोकरी मिळविण्यासाठी, कर्मचार्‍यांनी प्रथम प्रवेश परीक्षेसाठी फॉर्म भरून उपस्थित राहणे आवश्यक आहे. 

उमेदवारांच्या मोठ्या गटाशी स्पर्धा करणे. त्या तुलनेत वयोमर्यादा, उपलब्धता इत्यादी सारखे इतर घटक आहेत.  

खाजगी नोकऱ्यासाठी वर्षभर भरती चालते आणि खाजगी कंपनीच्या मागणीनुसार नोकर भरती केली जाते.

कॅम्पस रिक्रूटमेंट, रेफरल रिक्रूटमेंट, ऑनलाइन भरती आणि इतर सुव्यवस्थित आणि सरळ प्रक्रिया द्वारे याचिका देखील भरल्या जाऊ शकतात.

सरकारी नोकरी विरुद्ध खाजगी नोकरी: काम–जीवन संतुलन (Government Job vs. Private Job: Work-life balance in Marathi)

खाजगी नोकरी मधील वर्किंग कल्चर मध्ये जास्त कामाचे तास, अत्यंत स्पर्धात्मक सेटिंग्ज, अंतिम मुदत आणि अति तणाव पूर्ण वातावरण असू शकते. 

खाजगी नोकरी मध्ये, नोकरीच्या कामगिरीचा थेट संबंध प्रोमोशनशी असतो. कामाचे वातावरण स्पर्धा निर्माण करण्यास, गती ठेवण्यास बांधील असते. 

याउलट, सरकारी नोकर्‍या शिथिल आहेत आणि तुम्हाला निरोगी काम-जीवन संतुलन राखण्यात मदत करतात.

कामाचे वातावरण अत्यंत आराम दाई आहे, परंतु सरकारी नोकऱ्यां मध्ये बदली होण्याची शक्यता आहे जी जीवन बदलू शकते.

खाजगी नोकरीचे फायदे (Pros of Private job in Marathi):-

• खाजगी कर्मचार्‍यांना त्यांच्या मेहनतीची, परिश्रमांची ओळख दिली जाईल. कंपन्यांना असे कर्मचारी असणे आवडते- जे नवनवीन प्रयत्न करतात आणि स्मार्टली परिश्रम करतात. कठोर परिश्रमाच्या बदल्यात कम्पनी प्रोत्साहन आणि पदोन्नती देतात.
• जर आम्हाला नोकरी आवडत नसेल तर तुम्ही सहज खाजगी नोकरी सोडू शकता आणि तुमच्या गरजे नुसार दुसरी नोकरी शोधून ती करू शकतात. एका सरकारी नोकरी तून दुस-या सरकारी नोकरीत जाणे खूप अवघड आहे.
• करिअर वाढीसाठी भरपूर संधी मिळतील.

खाजगी नोकरीचे तोटे (Cons of Private job in Marathi):-

• बहुतेक प्रकरणामध्ये, खाजगी कर्मचार्‍यांना पूर्व सूचना न देता झटपट नोकरीतून काढून टाकले जाऊ शकते.
• काही कंपन्या आपल्या कर्मचाऱ्यांना गुलामासारखे काम करायला लावतात. त्यामुळे वैयक्तिक जीवनासाठी पुरेसा वेळ मिळत नाही.

सरकारी नोकरीचे फायदे (Pros of Government job in Marathi):-

• सरकारी कर्मचाऱ्याला त्याच्या/ तिच्या नोकरीतून काढून टाकणे इतके सोपे नाही. खाजगी नोकरी च्या तुलनेने सरकारी नोकरी अधिक नोकरीची सुरक्षा देते.
• बहुतेक सरकारी नोकऱ्यांसाठी, ठराविक वेळा असतात. त्यामुळे कर्मचाऱ्यांना वैयक्तिक जीवना साठी पुरेसा वेळ मिळतो.
• पगारा व्यतिरिक्त, सरकारी कर्मचाऱ्यांना प्रसूती रजा, बाल संगोपन भत्ता, इत्यादी इतर अनेक फायदे आहेत.
• लोक सरकारी कर्मचाऱ्यांना खाजगी कर्मचाऱ्यां पेक्षा जास्त मान देतात. हे विशेषतः भारतात खरे आहे.
• सरकारी नोकऱ्या धारकांना मेहनत केली नाही तरी सतत वेतनवाढ मिळते.

सरकारी नोकरीचे नुकसान (Cons of Government job in Marathi):-

• अनेक सरकारी कर्मचार्‍यांना असे वाटते की, त्यांच्या मेहनतीला पुरेशी ओळख मिळत नाही.
• लोकांना वाटते की सरकारी नोकरी सोपी आहे आणि त्यात फारसे काम नाही, पण प्रत्यक्षात सरकारी नोकरी ही मागणीचे काम सोपवण्यात खासगी नोकरी पेक्षा कमी नाही.
• सरकारी नौकरीत प्रोमोशन साठी प्रदीर्घ काळ संय्यम ठेवा लागू शकतो. सरकारी नोकरी च्या तुलनेत खाजगी नोकरीत लवकर प्रोमोश मिळतो. 

निष्कर्ष:-

शेवटी, सरकारी किंवा खाजगी या पैकी कोणतेहि क्षेत्र निवडीचे त्याचे स्वतःचे काही फायदे आणि तोटे आहेत. त्यामुळे नोकरी निवडण्याचा तुमचा निर्णय तुमच्यासाठी, कोणते पैलू महत्त्वाचे आहेत आणि त्यातून तुम्हाला काय हवे आहे यावर अवलंबून असते.

काही लोक सरकारी नोकऱ्यां द्वारे प्रदान केलेल्या नोकरीच्या सुरक्षितते बद्दल सोयीस्कर आहेत आणि काहींना खाजगी नोकऱ्या द्वारे प्रदान केलेल्या मान्यता आवडतात.

आम्हाला आशा आहे की हा ब्लॉग Government job vs. Private job तुम्हाला योग्य निवड करण्यास मदत करेल. शिवाय तुमचं मत काय आहे हे कमेंट करून कळवायला विसरू नका.

Thank You, Visit Again…

Warsaw Pact | वॉर्सा करार काय आहे, संपूर्ण माहिती

UPSC Book List In Marathi 2022 Free Download