भारतीय रेल्वे आणि रेल्वेमध्ये करियरची संधी | Railway Jobs Information in Marathi 2024

भारतीय रेल्वे आणि रेल्वेमध्ये करियरची संधी | Railway Jobs Information in Marathi 2024

आपण रेल्वे या क्षेत्रात करियर करू इच्छित असाल ? किंवा आपण B. Tech, MBBS किंवा ग्रॅज्युएशन नंतर रेल्वेत नोकरी शोधत आहात का ? जर आपले उत्तर होकारार्थी असेल तर आपण एकटे नाही आहेत. 

भारतीय तरुणांमध्ये सरकारी किंवा सार्वजनिक क्षेत्रातील नोकऱ्यांची प्रचंड आणि अतुलनीय क्रेझ आहे. दर वर्षी हजारो उमेदवार यूपीएससी UPSC च्या आयएएस आणि बँक नोकऱ्यान साठी आकांक्षा बाळगतात. आणि कित्येकांना यात करियर करण्याची संधी सुद्धा मिळते. 

या सोबतच भारतात करियर करण्यासाठी आणखी एक क्षेत्र जे अत्यंत लोकप्रिय आहे ते म्हणजे, भारतीय रेल्वे Railway Jobs. (career in Indian Railway)

या ब्लॉग पोस्ट मध्ये, भारतात रेल्वे मध्ये नोकरी कशी मिळवायची ?, भारतात रेल्वे मध्ये नोकरी मिळवाण्यासाठी ची काय पात्रता आवश्यक असते ? आणि भारतात रेल्वे मध्ये नोकरी मिळवाण्या साठी कोणती परीक्षा द्यावी लागते? या बद्दल आपण चर्चा करणार आहोत.

या व्यति रिक्त, 12 वी, B. Tech आणि MBBS किंवा ग्रॅज्युएशन नंतर भारतीय रेल्वे मध्ये नोकरीच्या संधी बद्दल देखील आपल्याला माहिती देणार आहे. तर वेळेचा अपव्यय न करता आपण मुख्य विषया कडे वळू या- 

भारतीय रेल्वे (Indian Railway in Marathi):-

भारतात ही रेल्वे सर्वप्रथम 1853 साली दाखल झाली. सन 1853 पासून आधुनिक भारता पर्यंत रेल्वे मध्ये अनेक मोठे आणि सकारात्मक बदल झाले आहेत, या बदला मध्ये विज्ञानाचा सर्वात मोठा आणि कडी चा वाटा आहे. 

आपल्या देशातील जवळ पास सर्व रेल्वे भारत सरकारच्या “रेल्वे मंत्रालय ” या द्वारे चालवल्या जातात. (वर्तमानात काही रेल्वे या खाजगी कंपनी यांना कंत्राटी पद्धती ने चालवायला दिल्या आहेत.)

या रेल्वे सु व्यवस्थित रित्या चालवण्या साठी लाखो कर्मचाऱ्यांचे सहकार्य लाभले आहे. या मूळे अशा प्रकारे रेल्वे या क्षेत्रात भारतात जास्तीत जास्त नोकऱ्या उपलब्ध होताना दिसत आहे. 

याच ग्लॅमर मुळे सध्या, बहुतेक युवकांना रेल्वे मध्ये नोकऱ्या मिळवाची ईच्छा आहेत. जर तुम्हाला ही रेल्वे मध्ये नोकरी मिळवायची असेल किंवा करियर करायचे असेल, तर आपण हा लेख शेवट पर्यंत नक्की वाचा. 

रेल्वे मध्ये करियर ची संधी Railway Jobs (Career opportunities in Railways in Marathi)

जो पर्यंत रोजगाराचा प्रश्न आहे, “भारतीय रेल्वे” नेहमीच भारत & राज्य सरकार यासह भारतीय अर्थव्यवस्थे चा कणा राहिली आहे. 

सर्व राज्यांना जोडण्या साठी रेल्वे नेटवर्क हे माध्यम आहे. हेच कारण आहे की रेल्वेच्या नोकऱ्या ही भारतातील सर्वात जास्त मागणी असलेल्या नोकऱ्या पैकी एक आहे. 

वर्तमान भारतीय रेल्वे ही जगातील सर्वात मोठ्या नियोक्त्यान पैकी एक आहे, ज्या मध्ये सुमारे 1.4 दश लक्ष कर्मचारी कार्यरत आहेत.

रेल्वे नोकऱ्यांचा लाभ (Benefits of railway jobs in Marathi):-

1. सुरक्षित नोकरी आणि एक स्थिर करियर मिळते. 

2. रेल्वे आपल्या कर्मचाऱ्यांना निवासी क्वार्टर प्रदान करते. सर्वात जास्त कर्मचारी रेल्वे कॉलोनियन्सच्या आत निवासी क्वार्टर मध्ये राहतात, ज्यांना क्वार्टर ची आवश्यक आहे.

3. रेल्वे कर्मचारी देशभरात कोठे ही “रेल्वे कॅंटीन” मध्ये स्वस्त दरा वर भोजन आणि जलपान ची सुविधा चा लाभा चे हकदार आहेत. 

4. कर्मचार्यांच्या मुला मुलीन साठी रेल्वेची स्वतः चे शाळा आणि कॉलेज आहे. या सोबतच मुला मुलीन साठी आणि संपूर्ण कुटुंबा साठी मोफत प्रवासा साठी पास मिळत असते. 

5. रेल्वे हॉस्पिटल मध्ये मोफत उपचार सुविधा मिळत असते. 

6. तुमच्या मनोरंजन साठी आणि खेळांचे आयोजक आहेत. 

7. भारतीय रेल्वे मध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी ‘एथलीट स्पोर्ट्स’ चा कोटा हि वापरू शकता. 

8. रेल्वे कर्मचाऱयान साठी मासिक वेतनाची संरचनाही खूप उत्तम आहे.  (वर्ग 1 / समूह अधिकाऱ्यां साठी 80,000 – 90,000 रुपये प्रति महिना, ग्रुप बी अधिकाऱ्यां साठी 50,000 रुपये, ग्रुप सी कर्मचाऱयांसाठी 25,000+ रुपये आणि रुपये 15,000 – 18,000 रुपये ग्रुप डी. कर्मचाऱयांसाठी) मासिक वेतन असते आणि या सोबत-सोबत इतर भत्ते जसे एचआरए, वैद्यकीय, ट्रान्सपोर्ट, इत्यादी ते वेगळे मिळतात. 

9. जर तुम्ही खेळाडू असाल तर तुम्ही भारतीय रेल्वेने आयोजित केलेल्या खेळां मध्ये सहभागी होऊ शकता. 

10. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे, तुमच्या सेवेच्या कालावधीत एखादी दुर्घटना घडल्यास, तुमच्या मुलाला किंवा कोणत्याही नातेवाईकाला ‘अनुकंपा तत्त्वावर’ स्थिर नोकरीची ऑफर दिली जाईल.

या वरून, हे समजावून घ्यायला खूप सोपे आहे की, का भारता मध्येइतक्या मोठ्या प्रमाणात युवाक- युवती “रेल्वे मध्ये नोकरीचे स्वप्न” का बघतात. 

पण जसे प्रत्यक्ष नाण्याची दोन बाजू असतात तसेच प्रत्येक गोष्टीचे लाभासह नुकसान देखील असतात. आता आपण बघूया, रेल्वेत नोकरीचे नुकसान- 

रेल्वेत नोकरीचे नुकसान (Disadvantages of railway jobs in Marathi):-

1. करिअरची वाढ थेट पात्रतेशी संबंधित नाही, जसे खाजगी क्षेत्रात असते. पदोन्नती सहसा ज्येष्ठते (हायआरकी) वर अवलंबून असते.

2. रेल्वे सरकारी नोकरी असल्या कारणाने, सतत बदली होत राहते. त्या मुळे कुटुंबा सह सतत अस्थिर जीवन जगावे लागते. बदली मुळे सतत अनेक ठीक-ठिकाणी फिरावे लागते, ज्या मुळे कुटुंबाचे जीवन हि अस्थिर बनते. 

3. नोकरशाही अतिशय स्पष्ट आहे. काही वेळा साध्या -साध्या प्रकल्पांना मंजूरी मिळवण्यासाठी काही महिने लागू शकतात, ज्या मुळे कर्मचाऱ्यांच्या प्रगती मध्ये वारंवार व्यत्यय येऊ शकतो.

4. नेहमी प्रमाणे सार्वजनिक क्षेत्रातील नोकरी मिळणे अत्यंत स्पर्धात्मक असते (पण नोकरी अजिबात अशक्य नाही).

आता, आपण या लेखाच्या प्राथमिक विषया कडे फोकस करूया. म्हणजे, भारतात रेल्वे नोकऱ्या कशा मिळवायच्या-

भारतात रेल्वे नोकरी Railway Jobs कशी मिळवायची ?

तरुणांना अनेक दिवसान पासून रेल्वेत नोकरीची आवड आहे. रेल्वे क्षेत्रातील नोकऱ्या तरुणान साठी दीर्घ कालीन, स्थिर आणि सुरक्षित कामाचे वातावरण सुनिश्चित करतात. 

रेल्वे भर्ती बोर्ड (RRB) मध्ये बर्‍याचदा नोकऱ्या रिक्त असतात आणि हे एक क्षेत्र आहे ज्या मध्ये सर्वात स्थिर नोकरी आणि चांगला पगार आहे. भारतात, रेल्वे हे एक सरकारी क्षेत्र आहे त्या मुळे, युवक-युवती रेल्वेत नोकरीला नेहमीच प्राधान्य दिले जाते.

भारतीय रेल्वे गेल्या काही वर्षांत महसुलाच्या बाबतीत अतिशय चांगली कामगिरी करत आहे. सरकारी क्षेत्रात असल्या मुळे तुम्हाला या क्षेत्राच्या आर्थिक स्थिती बद्दल काळजी करण्याची गरज नाही. कारण तुम्ही एकदा रेल्वे कर्मचारी झालात की, तुम्हाला अनेक फायदे मिळतील (हे आपण वर बघितले आहे.)

रेल्वेची नोकरी कशी शोधायची (How to find a railway jobs in India):-

मूलभूत पात्रता निकष:-

भारतीय रेल्वे सेवा ‘तांत्रिक आणि गैर-तांत्रिक’ अशा दोन श्रेणी मध्ये विभागल्या जातात. नंतर ते चार गटा मध्ये विभागले जातात- A, B, C आणि D.

1. गट अ आणि गट ब ही या गटां मधील अधिकृत पदे आहेत. वैद्यकीय कर्मचारी, अभियांत्रिकी कर्मचारी आणि अधिकारी गट अ आणि गट ब  हे या अंतर्गत येतात. 

अ गटाची परीक्षा ‘संघ सेवा लोक आयोगा (UPSC)’ मार्फत घेतली जाते. विशेष श्रेणी रेल्वे शिकाऊ परीक्षा (SCRA), जी HSC नंतर लगेचच रेल्वे सेवेत सामील होण्यास इच्छुक असलेल्या तरुणांसाठी स्वतंत्रपणे घेतली जाते.

2. गट क ही पर्य वेक्षक, लिपिक आणि कुशल कामगार यान सारखी अधीनस्थ कर्मचारी पदे आहेत. गट ड मध्ये कुशल कामगारांचा समावेश होतो. गट क आणि गट ड साठी परीक्षा रेल्वे भर्ती नियंत्रण मंडळा द्वारे घेतली जाते.

पात्रता निकष | Eligibility of Indian railways Job in Marathi

वयो मर्यादा – कमाल ३२ वर्षे (ओबीसी/ एससी/ एसटी उमेदवारांसाठी सूट आहे).

गट अ – गट अ पदांसाठी, जर एखाद्याकडे अभियांत्रिकी (मास्टर ऑफ सायन्स), वैद्यकीय (एमबीबीएस) किंवा इतर कोणत्याही संबंधित पदवी असेल तर ते अर्ज करू शकतात. SCRA साठी, पात्रता PCM सह HSC किंवा समतुल्य आहे.

ग्रुप बी– तुम्ही ग्रुप बी च्या पदांसाठी अर्ज करू शकत नाही, कारण ग्रुप बी अधिकाऱ्यांना रेल्वे कडून ग्रुप सी कॅडर मधून बढती दिली जाते. जेव्हा एखादा कर्मचारी ज्या साठी गट C मध्ये रेल्वेची सेवा करत असतो, तेव्हा त्याला गट B मध्ये बढती दिली जाते.

गट क– गट क साठी, एएलपी किंवा टेक्निशियनसाठी 10वी किंवा समतुल्य, तिकीट कलेक्टरसाठी 10+2 किंवा समतुल्य आणि ग्रॅज्युएशन किंवा गुड्स गार्ड किंवा असिस्टंट स्टेशन मास्टर साठी समतुल्य पात्रता आहे. वयाची पात्रता व्यक्तीच्या सामाजिक स्थिती नुसार 30-33 वर्षांच्या दरम्यान बदलते.

ग्रुप डी– ग्रुप डी कर्मचाऱ्यान मध्ये पोर्टर्स, गेट मन, ट्रॅक मन इत्यादींचा हि समावेश होतो. ग्रुप डी रेल्वेच्या नोकऱ्यांची जाहिरात RRB वेबसाइट आणि सर्व प्रमुख राष्ट्रीय वृत्तपत्रा वर दिली जाते.

12वी नंतर रेल्वे मध्ये नौकरी (Railway Jobs after 12th in Marathi):-

10+2 म्हणजे 12वी पूर्ण केल्या नंतर रेल्वे मध्ये सामील होण्याची इच्छा बाळगणे शक्य आहे. कारण, तुम्हाला रेल्वे मध्ये सामील होण्यासाठी तुम्हाला RRB ची  परीक्षा द्यावी लागेल. महाविद्यालयीन पदवी नसलेल्यांसाठी, भारतीय रेल्वे मध्ये खालील नोकरीच्या जागा उपलब्ध आहेत, जसे की-

1. तिकीट तपासनीस किंवा तिकीट परीक्षक (तिकीट कलेक्टर)

2. रेल्वे कॉन्स्टेबल

3. RRB लोको पायलट

4. गुड्स गार्ड

5. रेल्वे माहिती विभाग

6. रेल्वे चालक

7. रेल्वे लिपिक.

B. Tech या B. E नंतर रेल्वे मध्ये नौकरी (Job in Railways after B.Tech or BE in Marathi):-

B. Tech किंवा B. E च्या अंतिम वर्षाच्या विद्यार्थ्यांसाठी रेल्वे नोकरीचे पर्याय कालांतराने वाढले आहेत. केंद्र सरकारचे विभाग, अनेक राज्य सरकारी संस्था आणि विभाग तांत्रिक विभागां मध्ये उमेदवारांची नियुक्ती करतात. ज्या साठी B. Tech अंतिम वर्षाचे विद्यार्थी अर्ज करण्यास पात्र आहेत. 

रेल्वेच्या तांत्रिक विभागातील बहुतेक रिक्त पदांसाठी B. E किंवा B. Tech मध्ये किमान 55% गुण आवश्यक आहेत. B. Tech उत्तीर्ण केल्या नंतर, तुम्ही खालील परीक्षां मध्ये बसू शकता, जसे की-

1. RRB ALP

2. RRB JE SSE

3. RRB NTPC

4. RRC गट D परीक्षा

5. UPSC द्वारे आयोजित भारतीय सेवा परीक्षा (IES).

6. कर्मचारी निवड आयोग (SSC).

B. Tech अंतिम वर्षाचे उमेदवार आणि अभियांत्रिकी पदवीधरान साठी रेल्वे नोकऱ्या खालील प्रमाणे आहेत–

1. भारतीय रेल्वे वाहतूक सेवा
2. भारतीय रेल्वे कार्मिक सेवा
3. भारतीय रेल्वे स्टोअर सेवा
4. भारतीय रेल्वे विद्युत अभियंता
5. वरिष्ठ विभाग अभियंता 
6. कनिष्ठ अभियंता
7. वरिष्ठ पी-वे पर्यवेक्षक
8. मुख्य डेपो साहित्य अधीक्षक
9. आगार साहित्य अधीक्षक
10. भारतीय रेल्वे अभियंता सेवा
11. केंद्रीय अभियांत्रिकी सेवा 
12. सहाय्यक कार्यकारी
13. भारतीय आयुध निर्माणी सेवा
14. सहाय्यक स्टेशन मास्टर (ASM)
15. वरिष्ठ विभाग अभियंता
16. स्टेशन मास्टर
17. डेटाबेस प्रशासक
18. अतिरिक्त महा व्यवस्थापक
19. दूरसंचार अभियंता 
20. उप महाव्यवस्थापक
21. स्टेशन नियंत्रक
22. कनिष्ठ संगणक ऑपरेटर 
23. ग्राहक संबंध सहाय्यक
24. कनिष्ठ अभियंता
25. कार्यकारी अभियंता
26. सहायक कार्यकारी अभियंता 
27. अधीक्षक यांत्रिक अभियंता, इत्यादी 

MBBS नंतर रेल्वे मध्ये नौकरी (Job in railway after MBBS in Marathi):-

32 वर्षां पेक्षा कमी वय असलेल्या MBBS पदवीधारकान साठी (OBC/ SC/ ST साठी वयात सूट आहे), भारतीय रेल्वे क्षेत्रात नोकरीच्या अनेक संधी आहेत. 

MBBS पदवीधारक हे IRMS साठी जाऊ शकतात: UPSC द्वारे आयोजित संयुक्त वैद्यकीय सेवा परीक्षा (CMSE) पास केल्या नंतर वैद्यकीय सेवा मध्ये सुद्धा जाऊ शकतात.  MBBS पदवीधरांची गट A (वर्ग I) कर्मचारी म्हणून भरती केली जाते.

रेल्वे परीक्षा पैटर्न (Railway exam pattern in Marathi):-

RRB NTPC साठी निवड प्रक्रियेत चार टप्पे समाविष्ट आहेत, जसे-

टप्पा 1- एक संगणक आधारित चाचणी आहे. परीक्षण 120 मिनिटे लंबा आहे. प्रश्नांची एकूण संख्या 100 आहे आणि त्यांची सामान्य (GS) 40 प्रश्न, गणिताचे 30 प्रश्न आणि तर्क 30 प्रश्न म्हणून दिलेले आहेत.

टप्पा 2- नंतर 120 मिनिटांच्या समान कालावधी सह एका संगणकावर आधारित परीक्षा, प्रश्नांची एकूण संख्या 120 आहे. सामान्य प्रश्न 50 आहेत, गणित 30 आहे आणि तर्क 30 आहे.

टप्पा 3- सीनियर क्लार्क बॉक्स, जूनियर अंतर्गत क्लार्क पदासाठी टायपिंग स्किल चाचणी आहे. येथे, परीक्षा पास करण्याची पात्रता इंग्रजी मध्ये कमीत कमी 30 WPM किंवा हिंदी मध्ये 25 WPM टाइप करणे सक्षम असणे आवश्यक आहे. टायपिंग स्किल चाचणी साठी मेरिट जोडली जात नाही. 

टप्पा 4- पुढे डॉक्युमेंट्स व्हेरिफिकेशन आणि  मेडिकल टेस्ट,  संगणकावर आधारित चाचणीचा आधार घेऊन होते. नंतर योग्य उमेदवारांची मेडिकल टेस्ट घेतली जाईल, हे या परीक्षणाचा अंतिम चरण आहे. 

RRB NTPC अभ्यासक्रम (RRB NTPC syllabus in Marathi):-

गणिताचा अभ्यासक्रम – सरलीकरण, प्रतिशत, व्याज, आकारमान, सरासरी, गती आणि वेळ, बीजगणित, लाभ आणि हानि, क्षेत्र मिति, क्रमवारी, वेळ आणि कार्य, आणि मिश्रणाची समस्या. 

सामान्य बुद्धिमत्ता आणि तर्कचा अभ्यासक्रम – वर्गीकरण, श्रृंखला, रक्त संबंध, सादृश्य, कोडिंग -डिकोडिंग, क्रम आणि क्रम, घड़ी आणि कैलेंडर, वेन आरेख, लपता संख्या, पहेली आणि गैर-मौखिक तर्क. 

सामान्य अध्ययन (GS) अभ्यासक्रम – नैसर्गिक संसाधन, करंट अफेयर्स, नैसर्गिक संसाधने, रोग कारण आणि उपचार आणि विविध

RRB NTPC परीक्षेसाठी वयो मर्यादा 30 वर्षे आहे. आणि एससी / एसटी आणि ओबीसीसाठी, वयो मर्यादा 33 वर्ष वाढले आहे.  

तुम्हाला रेल्वेच्या नोकऱ्यान मध्ये स्वारस्य असल्यास, परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासाठी तुम्हाला मनापासून अभ्यास करावा लागेल. 

एकदा तुम्ही अखेर च्या यादीत (फायनल लिस्ट मध्ये) आल्या वर, तुमची भारतीय रेल्वेचे कर्मचारी म्हणून नियुक्ती केली जाईल आणि तुम्हाला रेल्वेच्या कर्मचाऱ्यांना पुरवल्या जाणार्‍या सर्व सुविधा उपलब्ध असतील.

तुम्हाला तुमच्या कुटुंबासाठी निवास सुविधा, आरोग्य आणि वैद्यकीय सुविधा आणि शिक्षणाची सुविधा दिली जाईल. म्हणून, अधिक विचार करू नका. 

जेव्हा-जेव्हा रेल्वे कडून नोकरीच्या रिक्त जागांची अधिसूचना जारी केली जाते, तेव्हा तुमच्या पात्रते नुसार त्या परीक्षा साठी अर्ज करा आणि रेल्वे कर्मचारी म्हणून आजीवन रेल्वेत सेवा देत लाभ मिळवा.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)